Οι καρφίτσες
Τα λεξικά για την λέξη «καρφίς-καρφίτσα» γράφουν: «μικρό λεπτό και στενόμακρο αντικείμενο με σφαιρικό το ένα του άκρο και αιχμηρό το άλλο, χρησιμοποιείται για να συγκρατεί πρόχειρα υφάσματα ή χαρτιά».
Οι καρφίτσες υπήρχαν σε κάθε σπίτι, τότε που οι νοικοκυρές γάζωναν και έραβαν τα ρούχα όλων των μελών της οικογένειας. Υπήρχε ένα ειδικό μεταλλικό κουτί, όπου τοποθετούσαν τις καρφίτσες, συνήθως με ένα μικρό μαγνήτη. Στο ίδιο κουτί ήταν και οι βελόνες, οι παραμάνες, τα καρούλια με τις κλωστές και τα μασουράκια.
ΟΙ καρφίτσες όμως μαζί με τις βελόνες ήταν πάνω στους πάγκους των ραφείων της πόλης μας, καθώς οι ράφτες πολύ τις χρησιμοποιούσαν όταν έραβαν τα ρούχα. Επίσης και στα μοδιστράδικα υπήρχαν οι καρφίτσες και ήταν το δεξί χέρι της μοδίστρας. Μάλιστα στο πέτο της ρόμπας τους είχαν πάντα ένα μικρό μαξιλαράκι, την «πελότα» όπου κάρφωναν τις καρφίτσες, και έπαιρναν μια, μια από αυτό, χωρίς να ψάχνουν να τις βρουν στον πάγκο. Πρώτα καρφίτσωναν το υπό κατασκευή ρούχο, μετά το τρύπωναν με πρόχειρη κλωστή και τέλος το γάζωναν. Πολλές φορές και οι μοδίστρες και οι ράφτες, όταν έκαμναν την πρόβα, συγκρατούσαν με τα χείλη τους αρκετές καρφίτσες, από όπου έπαιρναν την μια μετά την άλλη και καρφίτσωναν το ύφασμα στο σώμα του πελάτη.
Οι καρφίτσες ήταν αποκλειστικά αντικείμενα που τα χρησιμοποιούσαν στην ραπτική. Όμως και στα σχολεία τις χρησιμοποιούσαν στο μάθημα της χειροτεχνίας, στο καρφίτσωμα χαρτιών στον πίνακα ανακοινώσεων, και όπου αλλού χρειάζονταν. Ακόμα και στον στρατό χρησιμοποιούσαν καρφίτσες στην ένωση των χαρτών. Οι καρφίτσες της χειροτεχνίας είχαν χρωματιστό κεφαλάκι. Επίσης υπήρχαν και οι καρφίτσες με μαύρο κεφαλάκι. Αυτές τις χρησιμοποιούσαν οι ηλικιωμένες γυναίκες της πόλης, και με αυτές τις καρφίτσες στερέωναν την μαύρη μαντίλα που φορούσαν στα κεφάλια τους. Υπήρχαν όμως και τα κοσμήματα καρφίτσες που φοριούνται ακόμη στα πέτα των παλτό και ταγιέρ των γυναικών.
Οι καρφίτσες όμως χρησιμοποιήθηκαν και σαν όπλο, από τις γυναίκες της Φλώρινας. Ήταν στα τέλη της δεκαετίας του 1950 και αρχές της δεκαετίας του 1960, όταν οι γυναίκες της Φλώρινας είχαν αποκτήσει κάποιες ελευθερίες και σχημάτιζαν μικρές γυναικοπαρέες και πήγαιναν στους κινηματογράφους, για να παρακολουθήσουν κάποια ταινία. Στην πόλη όμως ήταν μερικοί ανώμαλοι άνδρες που πήγαιναν και κάθονταν δίπλα στις γυναίκες. Μέσα στο σκοτάδι ο «χεράκιας» άπλωνε το χέρι του πάνω στα πόδια κάποιας γυναίκας που καθόταν δίπλα του. Η γυναίκα απομάκρυνε το χέρι του αλλά αυτός δεν σταματούσε να ενοχλεί. Πριν το διάλειμμα και πριν ανάψουν τα φώτα, άλλαζε θέση και σειρά μέσα στο σκοτάδι και ήταν δύσκολο να τον εντοπίσουν. Οι σεξουαλικές παρενοχλήσεις δεν πτόησαν τις γυναίκες να πηγαίνουν στον κινηματογράφο. Μάλιστα επινόησαν και ένα “υπερσύγχρονο όπλο” για να αντιμετωπίζουν τους «χεράκηδες». Το όπλο αυτό ήταν η καρφίτσα. Κάθε γυναίκα όταν ετοιμαζόταν να πάει στο σινεμά έβαζε στο πέτο του ταγιέρ της μια καρφίτσα ραπτικής. Αν μέσα το σκοτάδι πλησίαζε ο χεράκιας, η γυναίκα έπαιρνε την καρφίτσα και την κάρφωνε στο μηρό του. Ο ανώμαλος έβγαζε μια κραυγή μέσα στο σκοτάδι και έφευγε τρέχοντας. Με όπλο την καρφίτσα απαλλάχτηκαν οι γυναίκες από τους ανώμαλους, που με κάλυψη το σκοτάδι του κινηματογράφου άπλωναν τα χέρια τους στα πόδια των γυναικών. Βέβαια και η αστυνομία πήρε κάποια μέτρα και οι χεράκηδες χάθηκαν. Δεν υπάρχουν σήμερα ούτε αυτοί ούτε και οι παλιοί κινηματογράφοι.
Και οι ράφτες δεν υπάρχουν πια, που εργάζονταν σκληρά μέσα στα ραφεία τους, που ήταν διάσπαρτα σε όλο το κέντρο της πόλης. Ούτε τα μοδιστράδικα υπάρχουν με τις μαθήτριες της κοπτικής και ραπτικής. Οι καρφίτσες όμως υπάρχουν, αλλά η χρήση τους είναι περιορισμένη και όχι όπως παλιά.
Δημήτρης Μεκάσης
