Διάλεξη της ομάδας αποκατάστασης και διαμοιρασμού  βραζιλιάνικου κινηματογράφου Cinelimite

Διάλεξη της ομάδας αποκατάστασης και διαμοιρασμού  βραζιλιάνικου κινηματογράφου Cinelimite / Τρίτη 9 Νοεμβρίου, 12.00–14.00

Στο πλαίσιο των συναντήσεων του 3ικαστικού 3ργαστηρίου της Σχολής Καλών Τεχνών της Φλώρινας, θα γίνει παρουσίαση της δράσης της ομάδας Cinelimite –συμπεριλαμβανομένου αρχειακού υλικού. Θα ακολουθήσει συζήτηση γύρω από τις έννοιες  του αρχείου, την φυσιογνωμία του  κινηματογράφου της Βραζιλίας και της πρωτοβουλίας για την διάσωση του.

Η Συνάντηση θα πραγματοποιηθεί στην αίθουσα θεωρητικών Μέγας Αλέξανδρος στο κεντρικό κτίριο της Σχολής στην Φλώρινα αλλά και στην Εικονική  Αίθουσα 3 – Σύνδεσμος : https://zoom.us/my/uowm.eetf3, Meeting ID 680-447-7017

Είμαστε ανοιχτοί, φυσικά, σε ερωτήσεις, παρατηρήσεις και εντυπώσεις από φοιτητές/τριες αλλά και όσους/όσες παρευρεθούν.

Πληροφορίες για την ομάδα:

Η Cinelimite Inc. με έδρα τη Νέα Υόρκη είναι ένας μη-κερδοσκοπικός οργανισμός που συστάθηκε με σκοπό την αποκατάσταση, τη διανομή, την προβολή και την έκθεση βραζιλιάνικου κινηματογράφου.

Αποστολή της ομάδας, η ανακάλυψη λιγότερο προβεβλημένων ταινιών και η επικοινωνία αποκατεστημένου αρχειακού υλικού σε ένα διεθνές κοινό μέσω μιας δωρεάν διαδικτυακής πλατφόρμας. Οι προβολές συμπληρώνονται από δοκίμια σε γραπτή και βίντεο μορφή, συνεντεύξεις, «λίστες», ειδικά αφιερώματα και εκδηλώσεις.

Limite είναι ο τίτλος μιας βραζιλιάνικης ταινίας που γυρίστηκε το 1930 από τον εικοσιδιάχρονο Mário Peixoto [Μάριο Πεϊσότο]. Πρόκειται μάλιστα για τη μοναδική του ταινία, η οποία προβλήθηκε για πρώτη φορά στις 17 Μαΐου 1931 στο Chaplin Club στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Η ταινία δεν έλαβε όμως εμπορική κυκλοφορία. Πραγματοποιούνταν βέβαια περιστασιακές ιδιωτικές προβολές, όπως μία που διοργανώθηκε από τον ποιητή και κριτικό κινηματογράφου Vinicius de Moraes τον Ιούλιο του 1942 για τον Orson Welles, ο οποίος βρισκόταν τότε στο Ρίο ντε Τζανέιρο για τα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ It’s All True (που όμως δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ).

Καθ’ όλη τη δεκαετία του 1950, ο Plínio Sussekind Rocha –ένας από τους ιδρυτές της Λέσχης Chaplin και εκείνη την εποχή καθηγητής στο Faculdade Nacional de Filosofia (Εθνική Φιλοσοφική Σχολή)– προέβαλλε τακτικά τη μοναδική σωζόμενη κόπια στους μαθητές του. Το 1953, μία από αυτές τις προβολές παρακολούθησε και ο Saulo Pereira de Mello, ο οποίος αμέσως ανέπτυξε ένα έντονο πάθος για αυτή σε σημείο μάλιστα να χαρακτηριστεί αργότερα από τον κριτικό κινηματογράφου José Carlos Avellar ως ο μοναδικός «απόλυτος θεατής» [total spectator].

Το 1959, η κατά τα άλλα σταδιακή αλλοίωση του σωζόμενου υλικού κατέστησε αδύνατη την περαιτέρω προβολή του. Κατόπιν αυτού, ο Mello και ο Rocha αποφάσισαν να συνεργαστούν στην αποκατάστασή της – μια εκ των πραγμάτων δύσκολη διαδικασία που διήρκησε 15 χρόνια. Ο Mello κράτησε το εύφλεκτο αντίγραφο στο σπίτι του και αφού το φωτογράφισε καρέ καρέ, ξεκίνησε να γράφει εκτενώς για αυτό.

Ο χαρακτηρισμός της ταινίας ως απρόσιτης δημιούργησε με την πάροδο του χρόνου έναν μύθο για τους σινεφίλ της Βραζιλίας, ορισμένοι εκ των οποίων αμφισβητούσαν ακόμα και την ύπαρξή της. Το 1978, έξι χρόνια μετά τον θάνατο του Rocha, η αποκατάσταση ολοκληρώθηκε και η ταινία άρχισε να προβάλλεται ξανά. Σταδιακά κυκλοφόρησε και σε άλλες μορφές: Laserdisc, VHS, DVD και, πιο πρόσφατα, Blu-Ray από την Criterion Collection. Έλαβε την πρώτη θέση στη δημοσκόπηση του 2015 που πραγματοποιήθηκε από την Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου της Βραζιλίας (ABRACCINE) για τις καλύτερες βραζιλιάνικες ταινίες.

Οι περισσότερες βραζιλιάνικες ταινίες δεν έχουν, όμως, αντίστοιχη τύχη. Πολλές περνούν στη λήθη ή επιβιώνουν μόνο σε κακώς διατηρημένα, ημιτελή αντίγραφα. Αυτό δεν οφείλεται βέβαια στην έλλειψη ανθρώπων με εξειδικευμένη γνώση. Υπάρχουν πολλοί σκληρά εργαζόμενοι άνθρωποι που παλεύουν να τις φροντίσουν και να τις αποκαταστήσουν· που παλεύουν να κρατήσουν ζωντανό τον βραζιλιάνικο κινηματογράφο. Η προβολή των ταινιών συμβάλλει, λοιπόν, στην αναγνώριση του κόπου, της ενέργειας και της σκληρής εργασίας των ανθρώπων αυτών. Ο αποκλεισμός των ταινιών από την κινηματογραφική ιστορία της Βραζιλίας, η διατήρηση δηλαδή του χαρακτηρισμού απρόσιτες, θα ισοδυναμούσε ουσιαστικά με συναίνεση στη διάβρωση της ίδιας της πολιτιστικής μνήμης της Βραζιλίας. Η ομάδα κατανοεί πως για να λάβει ένας εθνικός κινηματογράφος αναγνώριση στη «διεθνή σκηνή» απαιτούνται παθιασμένοι υποστηρικτές, θεατές και αγωνιστές.

Στη μνήμη του Saulo Pereira de Mello, λοιπόν, του «απόλυτου θεατή», που πέθανε από τον COVID-19 στις 30 Απριλίου 2020, η Cinelimite ανέλαβε το έργο της διάδοσης του βραζιλιάνικου κινηματογράφου σε ένα διεθνές κοινό με κριτική ματιά.

Βιογραφικά των ομιλητών:

Ο Matheus Pestana εργάζεται ως Film Programmer στον μη-κερδοσκοπικό οργανισμό Cinelimite με βάση τη Νέα Υόρκη – έναν οργανισμό που συστάθηκε με σκοπό την αποκατάσταση, τη διανομή και την προβολή βραζιλιάνικου κινηματογράφου.

Ο Γιάννης Ανδρονικίδης είναι ιστορικός της τέχνης, μεταφραστής και συγγραφέας. Σπούδασε Ιστορία, Αρχαιολογία και Ιστορία της Τέχνης στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Κολλέγιο Τέχνης του Πανεπιστημίου του Εδιμβούργου, όπου εκπόνησε τη διπλωματική του εργασία Documented subjectivities, artistic autonomy, and the social register: critical analysis of Forensic Architecture’s vision. Παροντικά ασχολείται με την έννοια «του αρχείου», τόσο ερευνητικά όσο και στο πλαίσιο εργαστηρίων.

Βοηθήματα:

• Το αρχείο ως δημοκρατική δημόσια τέχνη. Ελπίδα Καραμπά Σύνδεσμος εδώ
• Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΑΡΧΕΙΟΥ DERRIDA JACQUES Πληροφορίες για το βιβλίοεδώ
• Το ψηφιοποιημένο αρχείο του περιοδικού “Σύγχρονου Κινηματογράφου” & του “Φίλμ” σύνδεσμοςεδώ
• Ψηφιακή καταγραφή και επεξεργασία εικόνας και ήχου στο σύγχρονο οπτικοακουστικό   περιβάλλον, Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Χρήστος Γούσιος, Γιάννης Κολαξίζης Σύνδεσμοςεδώ
• Εθνογραφικός κινηματογράφος: Από την παρατήρηση στη συμμετοχή. Σύνδεσμοςεδώ
• «Limite»: Η «θαμμένη» καλτ ταινία του Μάριο Πεϊσότο. Πληροφορίες εδώ
• Κατάλογος βραζιλιάνικων ταινιώνεδώ

Ενδεικτική Βιβλιογραφία (σχετική με την έννοια «του αρχείου»):

• Alter, Nora M. The Essay Film After Fact and Fiction. New York, NY: Columbia University Press, 2019.
• Alter, Nora M., and Timothy Corrigan. Essays on the Essay Film. Edited by Nora M. Alter and Timothy Corrigan. New York: Columbia University Press, 2017.
• Baron, Jaimie. The Archive Effect: Found Footage and the Audiovisual Experience of History. London: Routledge, 2014.
• Boym, Svetlana. The future of nostalgia. Basic Books, 2001.
• Cvetkovich, Ann. An Archive of Feelings : Trauma, Sexuality, and Lesbian Public Cultures. Durham, N.C: Duke University Press, 2003.
• Derrida, Jacques. Archive fever : a Freudian impression. Translated by Eric Prenowitz. University of Chicago Press, 1996.
• Enwezor, Okwui. Archive Fever : Uses of the Document in Contemporary Art. New York, N.Y: International Center of Photography, 2008.
• Furtado, Gustavo Procopio. Documentary Filmmaking in Contemporary Brazil : Cinematic Archives of the Present. New York, NY: Oxford University Press, 2019.
• Igwe, Onyeka. “Being Close to, With or Amongst.” Feminist Review 125, no. 1 (July 2020): 44–53. https://doi.org/10.1177/0141778920918152.
• Καραμπά, Ελπίδα. Τέχνη Αρχείου από τον 20^ο στον 21^ο αιώνα. Από την τέχνη θεσμικής κριτικής σε μια ριζοσπαστική θεσμίζουσα πρακτική. Διδακτορική Διατριβή. Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πανεπιστήμιο Πατρών, 2011.

Προτείνονται, επίσης, τα εξής κείμενα από τη σελίδα της ομάδας [ελληνικές μεταφράσεις των οποίων θα δημοσιευθούν σύντομα]:

• https://www.cinelimite.com/post/film-restoration-in-brazil-and-the-advent-of-digital-technology-a-brief-overview
• https://www.cinelimite.com/post/audiovisual-conjurations-in-the-films-of-castiel-vitorino-brasileiro
• https://www.cinelimite.com/post/earth-and-transe-hierophantic-and-political-performance-in-vereda-da-salvacao

Οι ακόλουθες ταινίες είναι διαθέσιμες παροντικά στη σελίδα της ομάδας:

• https://www.cinelimite.com/post/a-entrevista
• https://www.cinelimite.com/post/meio-dia-1970

Οι ακόλουθες ταινίες προβλήθηκαν στο πλαίσιο #IntheCinema: Images Towards Freedom: The Documentary Shorts of Orlando Bomfim Netto (βλ. https://www.maysles.org/calendar/2021/11/11/inthecinema-images-towards-freedom-the-documentary-shorts-of-orlando-bomfim-netto):

• Tutti Tutti Buona Gente, Propriamente Buona (1976, 28 min)
• Mestre Pedro de Aurora (1978, 11 min)
• Canto para a liberdade – A Festa do Ticumbi (1978, 20 min)
• Itaúnas: Desastre Ecológico (1979, 9 min)
• Augusto Ruschi Guainunbi (1979, 12 min)

Ομάδα εξωστρέφειας 3ικαστικού 3ργαστηρίου