Επίσκεψη του Πρωθυπουργού στις ΗΠΑ
Είναι σαφές ότι στα εθνικά ζητήματα δεν χωρούν κομματικές αντιπαραθέσεις. Βεβαίως είναι πολύ καλό να γίνονται διμερείς συναντήσεις, όπως αυτή του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ, ωστόσο οι συναντήσεις αυτές κρίνονται πάντα εκ του αποτελέσματος. Τι θα φέρει πίσω ο Πρωθυπουργός. Εγώ την ιστορική ομιλία, όπως την αποκαλούν στην κυβέρνηση, θα την έλεγα ιστορική με την έννοια της ιστορικής αναδρομής, αφού ξεκίνησε από την αρχαία Ελλάδα, την Αμερικανική επανάσταση, την σύσταση του ελληνικού κράτους μέχρι το σήμερα, τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Τα σημαντικά θέματα όμως, που εμείς αυτά επισημάναμε και θέσαμε ως προϋποθέσεις, βάσει των οποίων θα εξαρτηθεί αν είναι επικερδής για τη χώρα και τα εθνικά συμφέροντα η επίσκεψη, είναι τα εξής τέσσερα: Πρώτον, αν θα αποτραπεί η πώληση και η αναβάθμιση των F16 στην Τουρκία. Η επιμονή του Προέδρου των ΗΠΑ και η άσκηση πιέσεων στο Κογκρέσου για την έγκρισή τους μας προκαλεί ανησυχία. Δεύτερον Τα F35 και η κούρσα εξοπλισμών, η οποία δεν έχει τελειωμό. Μιλάμε για επιπλέον 4 δις στην εποχή της ακρίβειας, το οποίο είναι και το βασικό πρόβλημα των πολιτών. Στους εξοπλισμούς δεν πρέπει να ξεχνάμε την Ελληνική Αμυντική Βιομηχανία, που διαρκώς αποδυναμώνεται. Τρίτον η ρητή δέσμευση καταδίκης των υπερπτήσεων των Τούρκων στο Αιγαίο. Δεν καταδικάστηκαν, όπως θα περιμέναμε. Προφανώς ο Πρωθυπουργός αναφέρθηκε στις παραβιάσεις του εναέριου χώρου, αλίμονο αν Έλληνας πρωθυπουργός δεν έκανε ούτε μια αναφορά. Το θέμα είναι όμως, η δέσμευση που δεν πήρε. Τέταρτον, άλλη αρχιτεκτονική αντιμετώπισης των ενεργειακών ζητημάτων. Οι προϋποθέσεις αυτές είναι αρκετές ώστε να θεωρηθεί πετυχημένη ή όχι η συνάντηση στις ΗΠΑ.
Δυστυχώς λοιπόν προς το παρόν, παρότι ότι είναι σε εξέλιξη η επίσκεψη, φαίνεται να μην είναι επικερδής για τα εθνικά συμφέροντα. Δεν έχουν υλοποιηθεί οι προϋποθέσεις που έχουμε θέσει. Μακάρι να διαψευστούμε και στις επόμενες μέρες οι εξελίξεις να είναι προς όφελος των εθνικών συμφερόντων. Απλά υπάρχει μια διαδοχή στους χειρισμούς και τις επισκέψεις της κυβέρνησης που δεν μας επιτρέπει να είμαστε αισιόδοξοι.
Δεν υποστηρίζω ότι η Ελλάδα θα επιβάλει τη θέση της στις ΗΠΑ. Αντιλαμβάνομαι πλήρως το πλαίσιο της ρεαλιστικής θεώρησης των ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής. Όμως όταν είσαι δεδομένος σύμμαχος, τότε δεν μπορείς να διαπραγματευτείς τα δίκαια αιτήματά σου. Υπονομεύεις δηλαδή τη διαπραγματευτική ικανότητα της χώρας, όταν πηγαίνεις εξ αρχής με σηκωμένα τα χέρια. Χρειάζεται διαπραγμάτευση και διπλωματία με γνώμονα την προάσπιση των εθνικών συμφερόντων.
Η ένταξη της Φιλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ
Εμείς δεν θα τους πούμε τι θα κάνουνε και βεβαίως δεν θα ασκήσουμε veto στην ένταξη τους. Οι λαοί θα αποφασίσουν στο πλαίσιο του δικαιώματος της αυτοδιάθεσής τους. Στην περίσταση αυτή χρειάζεται υψηλή διπλωματία. Βλέπουμε τον κόσμο να αλλάζει ξανά. Ζούμε ξανά ένα νέο ψυχρό πόλεμο. Θυμίζει μεσόπολεμο αυτή η εποχή. Είναι κρίσιμα και καθόλου απλοϊκά τα θέματα. Εμείς ως χώρα, έχουμε πάγια θέση μας την τήρηση του διεθνούς δικαίου. Είναι προς όφελος των εθνικών μας συμφερόντων να παραμείνουμε με την ειρήνη και να μην είμαστε βασιλικότεροι του βασιλέως.
Τα λάθη της κυβέρνησης στην ενεργειακή πολιτική
Οι αυξήσεις στις τιμές του ρεύματος ξεκίνησαν από το 2019 στην Ελλάδα, με την αλλαγή την Κυβέρνησης. Το πρόβλημα είναι η λειτουργία του χρηματιστηρίου ενέργειας, που ξεκίνησε χωρίς εποπτεία, με χειραγώγηση των τιμών και δημιουργία καρτέλ. Αυτό αποτελεί ξεκάθαρα ευθύνη της Κυβέρνησης και των ιδεοληψιών της ότι το αόρατο χέρι της αγοράς θα λύσει όλα τα προβλήματα. Άλλωστε η κυβέρνηση εμμέσως το είχε παραδεχτεί, διότι το καλοκαίρι του 2021,με τροπολογία σύστησε μηχανισμό από την ΡΑΕ και την Επιτροπή Ανταγωνισμού για να ελέγξει την λειτουργία του χρηματιστήριου ενέργειας, που όμως τελικά ποτέ δεν λειτούργησε.
Το χρηματιστήριο ενέργειας είναι εργαλείο που μας ήρθε από την ΕΕ και το σχεδίασε ο κ. Σταθάκης, σωστά, το πρόβλημα είναι το πώς εφαρμόστηκε από την κυβέρνηση της ΝΔ. Κατ αρχάς δεν προβλέφθηκε προθεσμιακή αγορά και διμερή συμβόλαια με αποτέλεσμα το 100% των τιμών ενέργειας να καθορίζονται στο χρηματιστήριο ενέργειας. Στις υπόλοιπες χώρες τις Ε.Ε. από 45% μέχρι 99% των τιμών καθορίζεται στις προθεσμιακές αγορές. Επίσης τον Αύγουστο του 2021 ενεργοποιήθηκε η ρήτρα προσαρμογής, ενώ υπήρχε ως όρος από το 2013 που όμως δεν είχε ενεργοποιηθεί, και πέρασε έτσι το 100% της αύξησης στους καταναλωτές. Εάν η ίδια ρήτρα είχε ενεργοποιηθεί τον Αύγουστο του 2020, με την κατάρρευση των τιμών διεθνώς λόγω της πανδημίας, θα είχαμε μείωση των τιμών.
Η Ισπανία και η Πορτογαλία κατάφεραν να απεξαρτήσουν την τιμή της χονδρικής από την τιμή του φυσικού αερίου. Και το ενεργειακό τους μείγμα δεν απέχει πολύ από το δικό μας. Θα μπορούσαμε και εμείς να εφαρμόσουμε την ίδια πολιτική. Η κυβέρνηση επέλεξε να μην ακολουθήσει το παράδειγμα των χωρών της Ιβηρικής. Εμείς εδώ καθυστερούμε ακόμα και τις ΑΠΕ. Προχωράει η κυβέρνηση ΑΠΕ χωρίς ειδικό χωροταξικό πλαίσιο, με αποτέλεσμα να έχει την κοινωνία απέναντι. Προχωράει την απολιγνιτοποίηση και βγάζει νέες άδειες φυσικού αερίου. Έχει εξαρτηθεί η χώρα μας 20% επιπλέον σε φυσικό αέριο, όταν όλες οι χώρες της Ε.Ε. απεξαρτώνται από το φυσικό αέριο και προχωράνε τις ΑΠΕ και την πράσινη μετάβαση. Μιλάμε για ηλεκτροκίνηση και εξοικονομώ και γελάει ο κόσμος. Δεν έχουν προχωρήσει καθόλου το πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας και η ηλεκτροκίνηση αφορά ηλεκτρικά ποδήλατα. Έχουν αποτύχει, γιατί δεν πίστεψαν ποτέ την πράσινη μετάβαση, επί της ουσίας, με το να στηρίξουν ενεργειακές κοινότητες, φωτοβολταϊκά στη στέγη κλπ. Η κοινωνία οργανώνεται, κάνει ενεργειακές κοινότητες αλλά δεν μπορούν να συνδεθούν. Δεν υπάρχει ο ηλεκτρικός χώρος. Δεν μερίμνησε η κυβέρνηση να κάνει τους απαιτούμενους υποσταθμούς.
Εμείς λοιπόν υποστηρίζουμε την πράσινη μετάβαση. Στο πρόγραμμά μας προβλέπαμε την αντικατάσταση των λιγνιτικών μονάδων με ΑΠΕ όχι με φυσικό αέριο, όπως έκανε η κυβέρνηση.
Υπερκέρδη στην αγορά ενέργειας
Τα Υπερκέρδη δημιουργούνται, επειδή η χονδρεμπορική τιμή ρεύματος προκύπτει από την πιο ακριβή τιμή που μπαίνει στο χρηματιστήριο ενέργειας. Στην περίπτωσή μας είναι το φυσικό αέριο. Εμείς τα υπολογίσαμε 1,5 δις και προφανώς αμφισβητούμε ευθέως τα 600 εκ. που λέει η Κυβέρνηση. Είναι πολιτική επιλογή της κυβέρνησης να μην βάλει τους παραγωγούς να επιστρέψουν το σύνολο των υπερκερδών στους καταναλωτές. Εμείς ζητάμε να επανυπολογιστούν τα υπερκέρδη των εταιριών και να κατατεθούν ξανά στην Βουλή. Η ΡΑΕ δέχτηκε πιέσεις από την Κυβέρνηση. Δεν αφέθηκε να κάνει τη δουλειά της. Είναι σαφές ότι επιχειρήθηκε από την Κυβέρνηση να μειωθούν τα υπερκέρδη. Ενώ ήδη από τον Ιούλιο του 2021 η μέση τιμή χονδρικής είχε ήδη εκτοξευτεί, η κυβέρνηση ζήτησε από την ΡΑΕ τον υπολογισμό υπερκερδών για το εξάμηνο Οκτωβρίου 2021-Μαρτίου 2022, παραλείποντας το τρίμηνο Ιούλιος 2021 – Σεπτέμβριος 2021.
Έχει σημασία πώς μετράς τα υπερκέρδη, ποια μεθοδολογία εφαρμόζεις. Υπάρχουν διάφορα μοντέλα υπολογισμού. Κανονικά πρέπει πρώτα να ξεκινήσεις με το πόσο στοιχίζει η παραγωγή του ηλεκτρικού ρεύματος και πόσο φτάνει στην χονδρεμπορική. Για παράδειγμα είναι μεθοδολογικό λάθος να βγάζεις εκτός τις εκπτώσεις, επειδή οι παραγωγοί ενέργειας είναι ταυτόχρονα και προμηθευτές, και κάνουν, εκπτώσεις. Έτσι αφαιρέθηκαν 300 εκ. ευρώ. Η παραγωγή και η προμήθεια πρέπει να αντιμετωπίζονται ως διακριτές δραστηριότητες και δε γίνεται να συμψηφίζονται στοιχεία. Επίσης ένα ακόμα μεθοδολογικό λάθος είναι η σύγκριση του μεικτού περιθωρίου κέρδους των μονάδων παραγωγής με το αντίστοιχο του περασμένου έτους, γιατί και πάλι μειώνει τα πραγματικά υπερκέρδη. Εμείς προτείνουμε να γίνει ο υπολογισμός των υπερκερδών βάσει του πλήρους, πραγματικού κόστους των μονάδων με ένα λογικό ποσοστό κέρδους πχ 5% και όχι βάσει του μεικτού περιθωρίου κέρδους.
Βεβαίως προκειμένου να μειωθούν τα υπερκέρδη δεν υπολογίστηκαν τα ουρανοκατέβατα κερδών των ΑΠΕ. Στην Ισπανία για παράδειγμα η κυβέρνηση θεωρεί ότι αυτά καλύπτουν σχεδόν το 30% των λογαριασμών. Πρέπει επομένως να ενημερώσει σχετικά ο ΔΑΠΕΕΠ. Απουσιάζουν επίσης και τα υπερκέρδη της αγοράς φυσικού αερίου όπου η ΔΕΠΑ Εμπορίας ανέφερε ρεκόρ κερδοφορίας για το 2021.
Εγώ άκουγα τον πρωθυπουργό στις 1 Μαρτίου να λέει ότι δεν υπάρχουν υπερκέρδη και στα τέλη Μαρτίου να δίνει εντολή για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν υπερκέρδη, όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στην εργαλειοθήκη της ανέφερε ξεκάθαρα μέτρα για την επιστροφή των υπερκερδών στους καταναλωτές. Η κ. Simson, η αρμόδια επίτροπος, ανέφερε τα ουρανοκατέβατα κέρδη της αγοράς ενέργειας στη Βουλή. Και ενώ τελικά προσπαθείτε να μειώσετε τα υπερκέρδη, ο κ. Σκρέκας κατά την εξαγγελία των νέων μέτρων, αναφέρθηκε σε ουρανοκατέβατα κέρδη το Β΄ εξάμηνο του 2022 σε 1.6 δις.
Δείτε εδώ το video: https://vimeo.com/711125566
